Aneks A – Opisowy zestaw gmin

Gminy w powiecie buskim 1940-1945. Na podstawie mapy “Kreis Busko. Distrikt Radom. Deutsche Bauernhöfe”. APKi 484/58.

Uwagi:

  • Wszystkie poniższe informacje o powołaniu burmistrzów i wójtów oraz ich zastępców w dniu 4.4.1940 r. oraz wskazania na ich zawód pochodzą z pisma szefa Dystryktu Radom do starosty buskiego z 4.4.1940 r. APKi  2123/14, k. 5, 10-11.
  • Informacje o miejscach zamieszkania wójtów gmin wiejskich pochodzą z listy sporządzonej przez zarząd Związku Gmin dnia 26 sierpnia 1943 r.  AIPN GK 639/66, k. 72.
  • Nazwiska sołtysów bez wskazania źródła informacji o nich w przypisach pochodzą z akt archiwalnych APKi Zespół Związek Gmin w Busku, sygn. 634 i dotyczą stanu z roku 1941.
  • Obsada stanowisk w samorządzie terytorialnym na dzień 27.3.1944 zawarta jest w dokumencie “Aufstellung der Bürgermeister, Wojts und deren Stellvertreter im Kreise Busko” (Lista burmistrzów, wójtów i ich zastępców w powiecie Busko), AIPN GK 639/1, k. 5-8.

Busko miasto
burmistrz – Stanisław Sikorski, notariusz, powołany 4.4.1940; Franciszek (Franz) Stach, powołany 15.7.1942
zastępca – Ignacy Struzikiewicz (1883-1966), powołany 15.2.1940 r.1, Marian Różyński2, właściciel drogerii, powołany 4.4.1940
sekretarz – Roman Stradowski3

Chmielnik miasto
burmistrz – Ferdynand Wolańczyk, emeryt, powołany 4.4.19404; Marian Szłapiński, powołany 31.1.19435
zastępca – Bolesław Łudczak, powołany 4.4.1940, właściciel drogerii6
sekretarz – Franciszek Waluś

Pińczów miasto
burmistrz – Józef Książek, urzędnik, powołany 4.4.1940, następnie, w latach 1941-1945, Michał Chmielewski7
zastępca – Michał Chmielewski, urzędnik, powołany 4.4.1940, Jan Domański (krótko, b.b.d.)
sekretarz – Marian Wilczyński8

Busko gm. wiejska9
wioski w gminie: Biniątki (sołtys – Józef Paw), Bronina (sołtys – Stanisław Stępień), Chotelek (Józef Markiewicz, podsołtys – Stanisław Durnaś od pocz. lat 30-tych do połowy grudnia 1944 r.10), Kostki Duże (sołtys – Józef Moskwa), Kostki Małe (sołtys – Roman Bucki), Las Winiarski (sołtys – Stefan Nowacki), Łagiewniki (sołtys – Józef Foryś), Marzęcin (Feliks Łasoń), Siesławice (sołtys – Józef Błaszczyk), Wełecz (sołtys – Jan Zelek syn Jana), Oleszki (sołtys – Michał Mysior), Zbrodzice (sołtys – Józef Bartocha, w 1943 r. – Wojciech Papier11)
wójt – Ludwik Pasek, rolnik zam. Marzęcin, powołany 4.4.1940
zastępca – Jan Ciepliński, rolnik, powołany 4.4.1940

Chmielnik gm. wiejska
wioski w gminie: Ciecierze, Chomentówek, Dezyderów, Gołuchów, Holendry, Lubania, Jasień, Lipy, Łagiewniki, Oględówek, Przededworze, Sędziejowice, Suchowola, Szyszczyce, Śladków Duży, Śladków Mały, Wola Żydowska, Źródła, Żydówek 
wójt – Władysław Zając, rolnik zam. w Śladków Duży, powołany 4.4.1940
zastępca – Antoni Tański (właściciel Łagiewnik) od 16.2.194012, następnie Antoni Skiba, rolnik, powołany 4.4.1940

Chotel
wioski w gminie: Chotel Czerwony, Gorysławice, Jurków, Koniecmosty, Kuchary, Kobylniki, Sielec, Wiślica (określana jako osada, sołtys – Franciszek Południkiewicz13).
wójt – Feliks Leopold Białkiewicz, rolnik zam. Gorysławice, powołany 4.4.1940
zastępca – Jan Bysiecki, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Stanisław Błaszczyk14

Chroberz
wioski w gminie: Aleksandrów (sołtys – Franciszek Sokołowski),  Bugaj, Byczów (sołtys – Stanisław Małek), Chroberz (sołtys: Adam Misztal), Kozubów (sołtys – Jan Grudzień), Młodzawy Duże (sołtys – Józef Macznik), Młodzawy Małe (sołtys – Piotr Banach), Mozgawa (Franciszek Górak), Sadek (sołtys – Wojciech Kocjan), Stradów (sołtys – Piotr Marciszewski), Teresów, Wola Chroberska (sołtys – Franciszek Karbowniczek), Wojsławice (sołtys – Jan Sęsoła), Zagaje (sołtys – Aleksander Możdżeń), Zagorzyce (sołtys – Władysław Wojciechowski), Zawarża (sołtys – Leon Cygan)
wójt – Jan Ciepliński, rolnik zam. Chroberz, powołany 4.4.1940
zastępca – Jan Dorosz, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Władysław Dziadek15

Drugnia
wioski w gminie: Drugnia, Drugnia Kol., Klamka, Osiny, Papiernia, Pierzchnica (sołtys – Bolesław Michalski, zastrzelony z wyroku AK16), Podlesie, Podstoła, Strojnów, Wierzbie
wójt – Andrzej Długosz, rolnik zam. Osiny, powołany 4.4.1940
zastępca – Jan Kazub (Kozub), rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Wawrzyniec Pycella17

Gnojno (siedziba zarządu gminy – Janowice)
wioski w gminie: Balice, Bugaj, Falki, Glinka, Gnojno, Gorzakiew, Janowice, Kaczorów, Kotlice, Palonki, Piaski, Płośnia, Poręba, Pożogi, Rzeszutki, Suskrajowice, Wola Bokrzycka, Wygoda, Zawada, Zrecze Duże, Zrecze Małe, Zrecze Chałupczańskie
wójt – Andrzej Stępień18, rolnik zam. Gnojno, powołany 4.4.1940
zastępca – Ludwik Werblicki, rolnik19, powołany 4.4.1940, później Jan Treliński20
sekretarz – Jan Poniewierski21

Góry
wioski w gminie: Bójnówka, Dziewięczyce, Góry, Jelcza Mała, Karolów, Kołków, Ksawerów, Michałów, Parszywka (sołtys: Stefan Balaga22) , Pawłowice, Pawłowice-Dwór, Polichno, Przecławka, Przytyk, Sadek, Skrzypiów, Szyszczyce, Terczyn, Tomaszów, Węchadłów, Wolica, Zagajów, Zagajówek, Zakrzów
wójt – Józef Juszczyk, rolnik, zam. Góry; powołany 4.4.1940
zastępca – Stanisław Kwiecień23, rolnik; powołany 4.4.1940; dnia 10.11.1941 r. na stanowisko zastępcy wójta powołany został Józef Ofanowski
sekretarz – Jan Szymczyk24

Grabki
wioski w gminie: Bosowice, Grabki Duże, Grabki Małe, Janowice Raczyckie, Januszowice, Jarząbki (sołtys – Jan Banasik25), Maciejowice, Pożdżeń, Raczyce, Ruda, Skadla, Sokół, Wiktorów, Wola Zofiowska, Wólka Bosowska, Zofiówka, Zagrody
wójt – Antoni Wtorek26, powołany 4.4.1940, rolnik; od 22.7.1942 – Andrzej Kowalski, rolnik zam. Raczyce
zastępca – Andrzej Kowalski27, powołany 4.4.1940, od 22.7.1941 – Stanisław Brela28
sekretarz – Władysław Długosz29

Grotniki
wioski w gminie: Badrzychowice, Górki, Górnowola, Grotniki Duże, Grotniki Małe, Harmoniny, Kawęczyn, Łęka, Ostrowce, Podraje Podzamcze, Równiny, Sępichów, Stojki, Strożyska (sołtys – Andrzej Buczak30), Szczerbaków, Ucisków
wójt – Władysław Kostka31, rolnik zam. Kawęczyn, powołany 4.4.1940
zastępca – Stanisław Pisarczyk, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Zygmunt Różycki32

Kliszów
wioski w gminie: Borczyn, Borków, Chwałowice, Czechów, Gartatowice, Górki, Hajdaszek, Janów, Kije, Kliszów, Kokot, Lipnik, Marynka, Rębów, Samostrzałów, Stawiany, Umianowice, Wierzbica, Wymysłów 
wójt – Władysław Lasota, rolnik zam. Janów, powołany 4.4.1940
zastępca – Franciszek Kucharski, rolnik, powołany 4.4.1940, od 27.9.1943 – Karol Sierpacki33
sekretarz – Stanisław Ryńca34

Kurozwęki
wioski w gminie: Chańcza, Czernica, Jabłonica, Jasień, Korytnica, Kotuszów, Kurozwęki, Mokre, Ponik, Wola Osowa, Wólka Żabna, Zagrody
wójt – Piotr Banaś, rolnik zam. Jabłonica, powołany 4.4.1940
zastępca – Piotr Głodek, rolnik, powołany 4.4.1940

Łubnice
wioski w gminie: Borki, Budziska, Czarzyzna, Góra, Grabowa, Hartfeld (Przeczów) Łubnice, Łyczba, Orzelec Duży, Orzelec Mały, Rejterówka, Stara Wieś, Sydzyna, Wilkowa, Wolica, Rotówka, Zofiówka
wójt – Filip Seifriedt, rolnik zam. Przeczów, powołany 4.4.1940
zastępca – Edmund Seib, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Roman Dzikowski35

Maleszowa
wioski w gminie: Brody, Celiny, Gozdawa, Grabowiec, Gumienice (sołtys – Michał Nowak, następnie Latosiński36), Lisów, Ługi (sołtys – Jan Nowak), Maleszowa, Piotrkowice, Straszniów, Suliszów, Włoszczowice
wójt – Leonard Lewiński, rolnik zam. Piotrkowice, powołany 4.4.1940
zastępca – Tadeusz Łabędzki, stolarz, powołany 4.4.1940
sekretarz – Stanisław Słota37

Nowy Korczyn
wójt – Józef Węgrzyn, rolnik zam. Nowy Korczyn, powołany 4.4.1940
zastępca – Stanisław Anielski, cieśla, powołany 4.4.1940
sekretarz – Franciszek Zieliński38

Oględów (siedziba urzędu gminnego w Koniemłotach)
wioski w gminie: Gaj Koniemłocki, Gaj Święcicki, Grobla, Grzybów, Koniemłoty, Krzczonowice, Krzywołęcz, Lenartowice, Niemścice, Niziny (sołtys – Mazur39, Oględów, Pacanówka, Podborek, Sichów Mały (sołtys – Bronisław Głowacki40), Sichów Duży (sołtys – Andrzej Topór41), Sielec, Stefanówek, Święcica, Tuklęcz, Zaraź, Ziemblice
wójt – Franciszek Baran, rolnik, powołany 4.4.1940; od 30.9.1941 wójtem był Michał Łabędzki, rolnik zam. Sielec 
zastępca – Michał Łabędzki, rolnik zam. Sielec, powołany 4.4.1940, od 30.9.1941 – Szczepan Kotlarz42
sekretarz – Michał Skiba43

Oleśnica
wioski w gminie: Beszowa, Borzymów, Brody (Duże), Budy, Bydłowa, Kępie (sołtys – Józef Kozłowski, zastępca sołtysa – Franusiak44), Kwasów, Pieczonogi, Sroczków, Podlesie, Strzelce, Sufczyce, Szumarka, Wadówka, Wojnów, Wólka
wójt – Daniel Żmija, rolnik zam. Sroczków, powołany 4.4.194045
zastępca – Andrzej Poniewierski, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Bronisław Rzepecki46

Pacanów
wioski w gminie: Biskupice, Gace, Karsy Dolne (sołtys – Antoni Lolo47), Karsy Małe, Kępa Lubawska, Komorów (sołtys – Marcin Dupońka48), Książnice, Niegosławice, Orzelec Duży, Pacanów, Rataje Karskie, Rataje Słupskie, Słupia, Słupiec, Szczebrzusz, Zalesie, Zborówek, Żabiec
wójt – Andrzej Wieczorek49, rolnik, powołany 4.4.1940; od 30.4.1941 – Antoni Szałach50, zam. Pacanów,
zastępca – Włodzimierz Hanczarski, emeryt, powołany 4.4.1940, od 16.6.1942 – Jan Pikul51
sekretarz gminy – Jan Poniewierski, od 1941 Andrzej Wojsa52, od 1943 Juliusz Bielec53
zastępca sekretarza Rudolf Posch54

Pawłów
wioski w gminie: Błotnowola, Brzostków, Kępa Bolesławska, Ludwinów, Łęka, Parchocin, Pawłów, Raj, Świniary, Wełnin, Zielonki (sołtys – Wincenty Satora55)
wójt – Antoni Pasek, rolnik zam. Parchocin, powołany 4.4.1940
zastępca – Jakub Gawlik, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Jan Dębski56

Pęczelice
wioski w gminie: Błoniec, Konary (sołtys – Józef Brewiński), Konstantynów, Owczary (sołtys – Władysław Zaborowski), Pęczelice (sołtys – Andrzej Rajca), Piasek Mały (sołtys – Jan Wolicki), Skotniki Duże (sołtys – Karol Szwajka), Skotniki Małe (sołtys – Józef Pysz, zastępca sołtysa – Stanisław Sztuk57), Smogorzów (sołtys – Wojciech Lichota), Sułkowice (sołtys – Jan Nowak), Szczaworyż, Żerniki Górne (sołtys – Józef Karcz)
wójt – Jan Piła, rolnik zam. Pęczelice, powołany 4.4.1940 
zastępca – Józef Krzak, rolnik, powołany 4.4.1940

Pińczów gm. wiejska
wioski w gminie: Brzeście (sołtys – Franciszek Rajkowski), Chrabków (sołtys – w 1941 r. Franciszek Kowalski, następnie Majcher58), Chruścice (sołtys – Stanisław Obora), Kopernia (sołtys – Ludwik Trzcina), Nowa Wieś (sołtys – Antoni Ciacia), Pasturka (Jan Kopeć), Podłęże (sołtys – Jan Chajdys), Podmiejski Folwark (sołtys – Tomasz Janikowski), Skowronno Dolne (sołtys – Jan Stelmasiński), Skowronno Górne (sołtys – Jan Napora), Szarbków (sołtys – Franciszek Dudek), Szczypiec (sołtys – Stanisław Strzelecki), Uników (sołtys – Jan Turczy), Włochy (sołtys – Stanisław Stępień), Skowronno-Dolne, Skowronno-Górne, Zalesie
wójt – Ludwik Wcześniak, rolnik zam. Kopernia, powołany 4.4.1940
zastępca – Stanisław Stępień, rolnik, powołany 4.4.1940

Potok 
wioski w gminie: Głuchów, Kamienna Góra, Korzenno, Lasy Głuchowskie, Mędrów, Potok, Rudki, Smyków, Wymysłów, Życiny
wójt – Stanisław Pasierb, rolnik zam. Życiny, powołany 4.4.1940
zastępca – Franciszek Mikuśkiewicz (w 1943 r. był wójtem), rolnik, powołany 4.4.1940; w 1943 r. zastępcą wójta był Stanisław Walkowicz
sekretarz – Marian Wojtasiewicz59

Radzanów (siedziba urzędu gminy w Olganowie)
wioski w gminie: Baranów (sołtys – Jan Szczęśniak60), Bilczów (sołtys – Aleksy Lis od 1931 r. do końca okupacji61), Brzezie (podsołtys – Jan Nowak62), Budzyń (sołtys Piotr Grudzień od 1941 do 1945 r.63), Chotelek Zielony (sołtys – Antoni Korczak przez całą okupację, był jednocześnie sołtysem wsi Wolica w tej samej gminie, podsołtysem był Stanisław Durnaś64), Dobrowoda (sołtys – Adam Szczęśniak, następnie Jan Chima od października 1942 r.65), Gadawa (podsołtys – Jan Kopeć66), Głuzy Szlacheckie (Franciszek Dybała67), Hołudza (sołtys – Bolesław Pechciński68), Kawczyce (podsołtys – Domagała, a po nim Stanisław Łuszcz od lipca 1943 do stycznia 1945 r.69), Łatanice (sołtys – Michał Krzemień70), Olganów (sołtys – Antoni Wlazło71), Piasek Wielki (sołtys – Jan Bugaj, następnie Stefan Borto od 9.2.1942 do końca okupacji72), Radzanów (sołtys – Wojciech Nowak przez 17 lat do 1945 r.73), Wolica (sołtys – Antoni Korczak74)
wójt – Józef Kruk, rolnik, powołany 4.4.1940; 0d 30.9.1940 w 1943 r. wójtem był Jan Uchański, zam. Dobrowoda
zastępca – Wojciech Lis, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Jan Walas75

Stopnica76
burmistrz – Wacław Reinstein, adwokat, zam. Stopnica, powołany 4.4.1940
zastępca – Stanisław Leszczyński, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Jan Wojciechowski77, Kazimierz Misterkiewicz78



Fot. Wacław Reinstein, burmistrz Stopnicy79.

Szaniec (siedziba urzędu gminy w Wygodzie Kozińskiej)
wioski w gminie: Borzykowa (sołtys – Józef Sas80, po jego aresztowaniu Derwiński (imię nieznane, zmarł w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu), a następnie jego syn – Franciszek Derwiński od listopada 1942 do grudnia 1943, następnie i już do końca okupacji Jan Panek81), Budy, Elżbiecin, Galów (sołtys – Stanisław Załęcki), Kameduły (sołtys – Kazimierz Wach), Kostera (sołtys – Antoni Samburski), Kotki (Władysław Grzegorczyk), Kozina, Mikułowice (sołtys – Wawrzyniec Ścisło od 1935 do 1944 r.), Młyny (sołtys – Teofil Chrobot), Podgaje (sołtys – Jan Maj), Skorzów (sołtys – Teofil Kowal), Słabkowice (sołtys – Andrzej Janik od 1937 do 1944 r.)82, Służów (sołtys – Stanisław Stępień), Szaniec (sołtys – Jan Bucki od 1937 do jesieni 1943 r., następnie Franciszek Ciacia od jesieni 1943 do 1945 r.)83, Widuchowa (sołtys – Stanisław Sarna od 1937 r. do połowy maja 1944 r.84, a od połowy maja 1944 do stycznia 1945 r. – Bolesław Wójcik85), Wygoda Borzykowska (par. Balice), Wygoda Kozińska, Wymysłów, Zwierzyniec
wójt – Jan Stępień, rolnik zam. Służów, powołany 4.4.1940, na stanowisku do 15.11.194186; po nim wójtem był Józef Lasia87, rolnik zam. Skorzów
zastępca – Józef Lasia, rolnik zam. Skorzów, powołany 4.4.1940, od 25.3.1944 – Władysław Ścisło88
sekretarz – Bernard Liguziński, kancelista – Stanisław Adamski89

Szczytniki
wioski w gminie: Janina, Kołaczkowice, Kuchary (sołtys – Józef Walasek90, następnie Marcin Bławat, którego Niemcy aresztowali wraz z rodziną w sierpniu 1944 r. i ślad po nich zaginął91), Nowa Wieś, Prusy, Ruczynów, Skrobaczów, Strzałków, Szczytniki, Topola, Wesoła, Wymysłów, Zaborze, Zasadzie
wójt – Jan Wróbel, rolnik zam. Kołaczkowice, powołany 4.4.1940
zastępca – Antoni Grzegorczyk92, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Ignacy Dziurda93, na jego miejsce mianowany został Jan Zioło, zam. Kołaczkowice94

Fot. Jan Zioło (ur. 1903), sekretarz gminy Szczytniki95.

Szydłów
wioski w gminie: Brzeziny, Gacki, Osówka, Stary Solec, Szydłów, Wola Żyzna
wójt – Stanisław Patrzałek, rolnik, powołany 4.4.1940; od 1.8.1942 – Karol Zieliński, zam. Wola Żyzna96
zastępca – Michał Klamczyński, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Stefan Gołba97

Tuczępy
wioski w gminie: Bielicha, Brzozówka (sołtys – Antoni Boś), Chałupki (sołtys – Józef Opałka), Dobrów (sołtys – Piotr Wójtowicz), Falęcin, Góra (sołtys – Andrzej Kudła), Grzymała (sołtys – Michał Stroisz), Januszkowice (sołtys – Jan Kułaga), Jarosławice (sołtys – Józef Bartos), Kargów (sołtys – Józef Panek), Kąty, Nieciesławice (sołtys – Jan Gozdek), Podlesie (sołtys – Stanisław Sieruga), Rzędów (Józef Łukawski), Sieczków (Stanisław Sufczyński), Tuczępy (sołtys – Daniel Misterkiewicz98),

Fot. Stefan Zarzycki, sekretarz gminy Tuczępy.

Wierzbica (sołtys – Józef Szymczak), Wólka, Wschodnia Tuczępska, Zapusty, Żerniki Dolne (sołtys – Władysław Opałka).
wójt – Michał Opałka, rolnik zam. Grzymała, powołany 4.4.1940
zastępca – Franciszek Kucharczyk, rolnik, powołany 4.4.1940, następnie Tomasz Wilk99
sekretarz – Stefan Zarzycki100

Wolica
wioski w gminie: Białoborze, Czyżów, Dziesławice (sołtys – Antoni Grochowski), Falencin Nowy (sołtys -Jan Szczepanik), Folwarki Stary (sołtys – Paweł Matjas), Jastrzębiec (sołtys – Józef Dziura), Kąty Nowe, Klępie Dolne, Klępie Górne, Mariampol (sołtys – Franciszek Boś), Mietel (sołtysem był Majcher, który zrezygnował, gdy przyszli Niemcy, potem Duda przez rok, a po nim Jewiarz), Nowa Wieś (sołtys – Franciszek Szrek), Podlasek (sołtys – Szczepan Galus), Szczeglin (sołtys – Józef Wybraniec), Suchowola, Szklanów (sołtys – Antoni Irla), Wolica
wójt – Franciszek Siekierski, rolnik zam. Mietel, powołany 4.4.1940
zastępca – Jan Salomon, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Wojciech Pałys101

Wójcza – siedziba zarządu w Biechowie
wioski w gminie: Biechów, Chrzanów, Oblekoń, Piestrzec, Podwale, Trzebica, Tur, Wola Biechowska, Wójcza, Wójeczka
wójt – Piotr Kwiatkowski, rolnik zam. Wójcza, powołany 4.4.1940
zastępca – Michał Płocha, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Władysław Szymanek102

Zagość
wioski w gminie: Bogucice I, Bogucice II, Grochowiska, Kowala (parafia Pińczów), Krzyżanowice Dolne, Krzyżanowice Gacki, Leszcze, Skotniki Dolne (sołtys o nazwisku Żydek103), Skorocice, Winiary, Wola Zagojska, Zagość
wójt – Jan Mucha, rolnik, powołany 4.4.1940; od 10.2.1942 – Piotr Czerw, rolnik zam. Zagość 
zastępca – Piotr Czerw, rolnik zam. Zagość, powołany 4.4.1940, od 1.6.1942 – Józef Domagała
sekretarz – Franciszek Kocerba, od lutego 1942 r. – Franciszek Korzeński104, następnie Jan Dytkowski105

Zborów
wioski w gminie: Chinków (sołtysem był od 1937 roku i przez okres wojny Mikołaj Figut106), Kików, Magierów, Piotrówka, Rzegocin, Solec, Strażnin (Strażnik), Włosnowice, Zagajów107, Zagórzany, Zborów, Żuków
wójt – Henryk Podsiadło108, rolnik, powołany 4.4.1940; wójtem w 1943 r. był Stanisław Pałys, zam. Zborów
zastępca – Jan Galus109, rolnik, powołany 4.4.1940
sekretarz – Tomasz Mietełko110

Złota
wioski w gminie: Będziaki, Biskupice, Kostrzeszyn, Mękarzowice, Miernów, Nieprowice, Niegosławice, Pełczyska, Rudawa, Stawiszyce, Złota, Żurawniki
przysiółki111: Graby, Górki Kostrzeszyńskie, Korce, Lubowiec, Odrzywół, Olbrych
wójt – Jan Ochwanowski, rolnik zam. Złota, powołany 4.4.1940
zastępca – Jan Sambor, rolnik, powołany 4.4.1940; od 6.9.1943 r. zastępcą wójta był Wawrzyniec Sęsała (Sękała?)112
sekretarz – Jan Chwalik113

Przypisy

  1. Ewidencja zastępcy burmistrza i doradców w mieście Busko-Zdrój (z marca 1940 r.). APKi 2123/14, k. 27-28.
  2. Marian Różyński – członek poakowskiego oddziału zbrojnego “Trupia Czaszka”, powstałego pod koniec kwietnia i rozwiązanego w połowie lipca 1945 r. Oddział operował głównie na terenie powiatu jędrzejowskiego. Andrzej Ropelewski, Poakowski oddział zbrojny “Trupia Czaszka”. Biuletyn IPN nr 5-6/2010, s. 100-103.
  3. Spis wójtów, zastępców wójtów i sekretarzy w pow. Busko w czasie okupacji na podstawie akt “Kreishauptmann” Busko. Teczka nr. 1a. AIPN BU 1572/3526, k. 37-41, dalej: “Spis wójtów …” . Więcej o Romanie Stradowskim w rozdziale “Polacy w administracji powiatu buskiego”.
  4. Gdy z końcem 1942 r. zwolniło się po F. Wolańczyku stanowisko burmistrza w mieście Chmielniku, z prośbą o tę posadę zwrócił się do starosty pracownik kancelarii w starostwie, Ukrainiec Jan Osadczuk. AIPN GK 639/7, k. 17. J. Osadczuk był przed wojną kierownikiem 5-klasowej szkoły powszechnej w Boszczynku, pow. Pińczów. Został odwołany z tej funkcji przez buskiego inspektora szkolnego, Stefana Wojciechowskiego, z dniem 31.8.1937 r. (APKi 2342/5, k. 215); O J. Osadczuku pisali: H. Smarzyński (s. 219) – “oddany Niemcom zupełnie”, L. Wojnakowski (s. 17) – “nacjonalista ukraiński”. Jego syn, Bohdan Osadczuk, ur. 1920, ubiegał się w 1940 r. o pracę w starostwie powiatowym w Busku. Bezskutecznie, mimo oświadczenia zawartego w podaniu, że “wszystkimi siłami będę pracować dla budowy potęgi Wielkich Niemiec na wschodzie”. W 1941 r. zdał maturę w Krakowie i tego samego roku rozpoczął studia na Fakultecie Wiedzy o Zagranicy (Auslandwissenschaftliche Fakultät) Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma (Friedrich-Wilhelm-Universität) w Berlinie. Fakultet przewyższał ówczesne uczelnie berlińskie najwyższym udziałem procentowym członków NSDAP wśród wykładowców. Do fakultetu, krótko po jego ustanowieniu, włączono w 1940 r. istniejącą od 1920 r., prywatną, pierwotnie liberalną Hochschule für Politik, od 1933 r. zglajszaltowaną i kontrolowaną przez Ministerstwo Propagandy Rzeszy, stanowiącą zaplecze naukowe dla Służby Bezpieczeństwa (Sicherheitsdienst – SD). Dziekanem fakultetu był SS-owski intelkektualista Franz Alfred Six, od 1937 r. kierownik wydziału “Światopoglądowe zwalczanie przeciwnika” w Głównym Urzędzie Bezpieczeństwa Rzeszy, który jednocześnie był przełożonym Adolfa Eichmanna w pionie opracowującym w tamtym urzędzie plany “ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”. Six, wspólnie z szefem Gestapo (Heinrich Müller), uczestniczył w przygotowaniach napaści na Polskę, a jako członek “Sztabu Heydricha” wtajemniczony był w plany Hitlera i Himmlera likwidacji całej polskiej warstwy przywódczej. Antonio Missiroli: Die Deutsche Hochschule für Politik. St. Augustin 1988; Wilhelm Bleek, Geschichte der Politikwissenschaft in Deutschland, München 2001, s. 233; Toviyah Fridman, SS-Brigadeführer Prof. Franz Six, Vorgesetzter Adolf Eichmanns, der bei der Endlösung der Judenfrage 1933 – 1945 aktiv beteiligt war. Haifa: Institute of Documentation in Israel for the Investigation of Nazi War Crimes 2002.
  5. Więcej o Marianie Szłapińskim – patrz rozdział “Poszczególni pracownicy polscy”.
  6. Bolesław Łudczak wpisany został do rejestru handlowego, Działu A sądu okręgowego w Kielcach w dniu 25 sierpnia 1924 r. pod nr 3971 jako właściciel “składu materjałów aptecznych w Chmielniku, pow. Stopnickiego”, Obwieszczenia Publiczne, Dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości, Warszawa nr 82, 13 września 1924 r., s. 25;  Po wyborach komunalnych w maju 1934 r. Rada Miejska w Chmielniku powołała Zygmunta Barańskiego na stanowisko burmistrza. Jego zastępcą został Bolesław Łudczak. Portal internetowy Świętokrzyski Sztetl. Dostęp grudzień 2020; Druh Bolesław Łudczak po ukończeniu w 1939 r. w Kielcach kursu dla sędziów pożarniczych nabył prawa sędziowania na zawodach rejonowych i powiatowych straży pożarnych, Życie Strażackie Województwa Kieleckiego, Rok XIII maj 1939 r., nr 5, s. 5.
  7. Dzięki Michałowi Chmielewskiemu udało się uchronić inwentarz gimnazjum i liceum pińczowskiego. Andrzej Dziubiński, Pińczów i jego mieszkańcy w latach 1919 – 1939. Pińczowskie Spotkania Historyczne, Zeszyt czwarty. Pińczów 2001, s. 59; Burmistrz mógł powoływać kilku doradców spośród mieszkańców. Byli to wtedy: Wojciech Hat, Stanisław Wiktor Kobierski, Marian Nowacki, Jan Pawlik i Feliks Sierantowicz. W Zarządzie Miejskim pracowali: Dział  Administracyjny – sekretarz Franciszek Kempkiewicz, wicesekretarz Wincenty Gawroński, referent rolny Wincenty Przegrałek, tłumacz referent Władysław Jabłonka i kancelista-maszynista Leon Nastalski; Dział Rachunkowo-Kasowy – rachmistrz Barbara Chudobiecka i kasjer Antoni Zgierski. Zarządowi Miejskiemu podlegały trzy przedsiębiorstwa w mieście: rzeźnia, wodociągi oraz targowisko. Opracowanie Andrzeja Dziubińskiego “Krótka historia magistratu na Nowym Świecie”, część druga,  opublikowane na portalu pinczow.com 26 kwietnia 2020 r.
  8. Na czas “Republiki Pińczowskiej” (20.7.-20.8.1944), w opanowanym przez oddziały partyzanckie Pińczowie, zgłosili się 28 lipca 1944 r. do zastępcy komendanta podobwodu ZWZ-AK “Pola”, Aleksandra Issa “Słoń”, burmistrz Michał Chmielewski i sekretarz Marian Wilczyński, by przekonać go do zaniechania walki w mieście z nadciągającym Niemcami. Prośba wynikała z obawy przed represjonowaniem ludności po wycofaniu się oddziałów partyzanckich. Kombatanckie Zeszyty Historyczne, nr 15, rok 5, Warszawa 1996, s.18.
  9. We wrześniu 1939 r. w urzędzie gminy pracowali: wójt Ludwik Pasek, sekretarz Roman Stradowski, zastępca sekretarza Zygmunt Nowakowski, maszynistka Maria Tatarska i woźny Jan Kubicki. APKi 2130/456.
  10. Protokół z przesłuchania w dniu 14 maja 1947 r. w charakterze świadka Stanisława Durnasia przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Hetnarskiego. AIPN GK 179/113, k. 123-124.
  11. Lista sołtysów i agronomów wiejskich, którzy w listopadzie 1943 r. pokwitowali otrzymanie wódki (każdy ćwierć litra). Akta Gminy Busko / Dział Ogólno-Organizacyjny. Sprawy osobowe członków organów gminy i pracowników gminnych. APKi 2130/459, k. 12; W. Papier był członkiem Rady Nadzorczej Spółdzielni Rolniczo-Handlowej. Protokół z przesłuchania w dniu 13 marca 1947 r. w charakterze świadka Michałą Łyczyńskiego przez sędziego Sądu Grodzkiego w Busku Zdroju, Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, Jana Jurkiewicza. AIPN GK 179/113, k. 7-8.
  12. Jerzy Gapys, Stosunek ziemiaństwa do okupanta niemieckiego w dystrykcie radomskim 1939-1945. 3 Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis Studia Historica I pod redakcją Jerzego Gołębiowskiego, Kraków 2001, s. 164.
  13. Protokół z oględzin dzwonu w kolegiacie wiślickiej 18.10.1941 r. AAN 111/426, k. 269-270.
  14. Spis wójtów … .
  15. Zawiadomienie o napadzie na biuro Zarządu Gminy Chroberz w nocy 8.6.1943 r. AIPN GK 639/51, k. 72-73.
  16. Oświadczenie Romana Smolińskiego, byłego mieszkańca Pierzchnicy. AIPN BU 2448/321, k. 631.
  17. Spis wójtów …
  18. Andrzej Stępień był przewodniczącym delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Busku w gminie Gnojno. Sprawozdanie z lustracji delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w gminie Gnojno, dnia 22.8.1942 r. AAN 125/752, k. 104.
  19. Został zastrzelony 23 lipca 1943 r. APKi 2123/644, k. 48.
  20. Lista burmistrzów, wójtów i ich zastępców w powiecie Busko, stan 27.3.1944 r. AIPN GK 639/1, k. 5-8, dalej: “Lista burmistrzów …”.
  21. Spis wójtów …
  22. APKi 2123/644, k. 2.
  23. Stanisław Kwiecień został uznany w październiku 1941 r. przez starostę buskiego niegodnym sprawowania tego urzędu, gdy nie odstawił kontyngentu zbożowego, za co został ukarany konfiskatą całego majątku. AIPN GK 639/25, k. 20 i 24; AIPN GK 639/1, k. 5-8.
  24. Spis wójtów …
  25. Protokół z przesłuchania w charakterze świadka Antoniny Wojtaszek przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju. AIPN GK 179/114, k. 18.
  26. Nękany z powodu niedostarczenia kontyngentu rolnik Sierlecki ze wsi Skadla zastrzelił wójta i sekretarza gminy Grabki w lipcu 1942 r. Piotr Pawlina, Podziemni żołnierze wolności,  Warszawa 1973, s. 36. Więcej o tym tragicznym incydencie w rozdziale “Kontyngenty”.
  27. Andrzej Kowalski był przewodniczącym delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Busku w gminie Grabki. Sprawozdanie z lustracji delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w gminie Grabki, dnia 22.7.1942 r. AAN 125/752, k. 92.
  28. Lista burmistrzów …
  29. Spis wójtów …
  30. Andrzej Buczak był członkiem, pełniąc funkcję magazyniera, delegatury Grotniki / Strożyska Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Busku. AAN 125/752, k. 85.
  31. Wójt Władysław Kostka wspierał czynnie oddziały Batalionów Chłopskich w ich akcjach sabotażowych oraz ostrzegał ludność przed łapankami przygotowywanymi przez Niemców. Henryk Leżoń, referat pt. “Wkład społeczeństwa gminy Nowy Korczyn w walce z hitlerowskim okupantem” wygłoszony podczas sesji historycznej 24.7.1983 r. na podstawie materiału ankietowego ZBoWiD w Kielcach. APKi 490/74, k. 31.
  32. Spis wójtów …
  33. Lista burmistrzów ….
  34. Spis wójtów …
  35. Protokół spisany w Łubnicach 16.10.1943 r. po napadzie na tamtejszy urząd gminny. APKi 2123/643, k. 72; Spis wójtów …
  36. Protokół z przesłuchania w charakterze świadka Heleny Szląpek przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu. AIPN GK 179/114, k. 218-219.
  37. Spis wójtów …; Stanisław Słota był opiekunem kuchni ludowej w Piotrkowicach. Sprawozdanie z lustracji delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego Piotrkowicach, gm. Maleszowa, dnia 1.4.1943 r. AAN 125/752, k. 216; Stanisław Słota (wiciarz) po wojnie był pierwszym sekretarzem Zarządu Powiatowego Stronnictwa Ludowego. Franciszek Faliszewski, Kartki z przeszłości ruchu ludowego w byłym powiecie stopnickim, Warszawa 1965.
  38. Spis wójtów …
  39. Akta postępowania z 1947 r. przed Sądem Okręgowym w Kielcach przeciwko Edwardowi Kiełb, komendantowi Policji Polskiej w Nizinach, Szydłowie i Stopnicy podczas okupacji. AIPN Ki 127/241.
  40. Protokół spisany w Koniemłotach 17.12.1943 r. po napadzie na dom sołtysa gromady Sichów Mały. APKi 2123/643, k. 80.
  41. Andrzej Topór był sołtysem do czerwca 1942 r. Popadł wtedy w niełaski u władz okupacyjnych. Starostwo poleciło Związkowi Gminnemu zwolnić go i proponowało na jego miejsce rolnika Bronisława Wołowiec. Pismo starostwa z 3.6.1942 r. do Związku Gmin w Busku. AIPN GK 639/25, k. 58.
  42. Lista burmistrzów …
  43. Michał Skiba “Orzeł”, podoficer rezerwy, zapoczątkował działalność konspiracyjną w 1940 r. i uczestniczył w utworzeniu gminnej organizacji ZWZ. Był on komendantem walki podziemnej do wkroczenia wojsk radzieckich. Józef Mrożkiewicz “Brzoza” “W konspiracji i w walce. Z dziejów Podobwodu AK Szydłów”. Wydanie II poprawione i uzupełnione, Kielce 1997, s. 59; Spis wójtów …
  44. Wspomnienia Jerzego Krąkowskiego “Krak”. Kombatanckie Zeszyty Historyczne nr 10/2 (wydanie specjalne poświęcone Oleśnicy), Warszawa 1994, s. 35.
  45. Władysław Nawalny “Makary” w swoich wspomnieniach wymienił wójta gminy Oleśnica, Jan Chuderę, zam. w Sroczkowie. Kombatanckie Zeszyty Historyczne nr 9 Rok 3, Warszawa 1994, s. 63.
  46. Wspomnienia Jerzego Krąkowskiego “Krak”. Kombatanckie Zeszyty Historyczne nr 10/2 Wydanie specjalne, Rok 3, Warszawa 1994, s. 35; Spis wójtów …
  47. Protokół z przesłuchania w dniu 25 marca 1947 r. w charakterze świadka Władysława Wieczorka przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura przy Sądzie Grodzkim w Stopnicy, sędziego A. Stanulę. AIPN GK 179/117, k. 67.
  48. Jan Adamczyk, Mój życiorys oraz opis wydarzeń we wsi Komorów, przysiółek Warszawa c.d. Okres wojny i okupacji. Z Życia Gminy (Pacanów), nr 5/1998, s. 14.
  49. W niespełna 3 miesiące od powołania A. Wieczorka i W. Hanczarskiego na stanowiska w gminie Pacanów, inspektor Związku Gmin, Michał Michalski, stwierdził podczas kontroli urzędu szereg niedociągnięć, a przede wszystkim niesnaski wśród pracowników. W protokole pokontrolnym, wzywał do usunięcia braków pod groźbą złożenia wniosku o odwołanie pracowników z ich stanowisk. Po kolejnej kontroli miesiąc później, gdy zastał sytuację niezmienioną, wystąpił do starosty o zwolnienie A. Wieczorka i W. Hanczarskiego oraz urlopowanie na dłużej sekretarza Jana Poniewierskiego ze względu na jego stan zdrowia – z perspektywą ewentualnego zatrudnienia w innej gminie. Zaproponował powołanie Antoniego Szałacha, pochodzącego z Torunia, na stanowisko wójta, a na jego zastępcę Andrzeja Pytko, na sekretarza gminy zaś aktualnego zastępcę wójta – Rudolfa Posch. Zaraz po kontroli i na dwa dni przed raportem Michalskiego, trafił do starosty list W. Hanczarskiego, w którym prosił on o pozostawienie go na zajmowanym stanowisku, oddalał zarzuty pod jego adresem, eksponował zaś swoją skuteczność przy werbowaniu ochotników do pracy w Rzeszy (ok. 250 osób) i swoje doświadczenie w administracji, m.in. jako wachmistrz w żandarmerii austriackiej. Przywołał swoje zasługi w wojnie światowej i odznaczenia dwukrotnie medalem bohatera i krzyżem zasługi. AIPN GK 639/25, k. 7-9.
  50. Antoni Szałach pochodził z Torunia. Pracował tam w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Z lokalnej prasy toruńskiej wczesnych lat 30-tych dowiadujemy się, że był w Toruniu aktywny społecznie i politycznie. Był współzałożycielem tamtejszego Towarzystwa Miłośników Ogrodnictwa, w zarządzie pełnił funkcję sekretarza. Był Kierownikiem Sekretariatu w toruńskim oddziale Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR). Dzień Pomorski nr 29/1931, s.6 i nr 213/1932, s. 7.
  51. Lista burmistrzów …
  52. Stanisław Wojsa udzielał się społecznie. W 1936 r., jako sekretarz gminy Grotniki, pełnił funkcję prezesa Ochotniczej Straży Pożarnej w Strożyskach. Po objęciu posady sekretarza gminy w Pacanowie w 1941 r., działał w tamtejszej placówce Polskiego Czerwonego Krzyża, następnie, w roku 1942, był sekretarzem pacanowskiej Delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Busku. Od 1943 r. zmuszony był ukrywać się przed Niemcami z powodu swojej aktywności konspiracyjnej. Anna Nowak, 85. Rocznica powstania OSP w Strożyskach. Głos z Gminy (Nowy Korczyn) nr 23/11 (6) sierpień 2011, s. 15-17; AIPN GK 639/39, k. 137; AAN 125/752, k. 113 i 148; Wspomnienia Władysława Lesiaka “Hiszpan”. Kombatanckie Zeszyty Historyczne, nr 2, rok 1, Warszawa 1992, s. 49.
  53. Spis wójtów …
  54. Rudolf Posch był referentem administracyjnym ds. samorządu gminnego w przedwojennym Związku Gmin powiatu stopnickiego. AIPN GK 639/25, k. 135.
  55. Gazeta Solecka – Kwartalnik Gminy Solec-Zdrój, nr 8, październik-grudzień 2010, s. 5.
  56. Spis wójtów …
  57. Kombatanckie Zeszyty Historyczne, nr 2, rok 1, Warszawa 1992, s. 77.
  58. Protokół z przesłuchania w dniu 30 maja 1947 r. w charakterze świadka Wincentego Kasprzyka przez Sędziego Śledczego Michała Gallewicza. AIPN GK 179/102, k. 32.
  59. Pismo wójta gminy Potok z 7.6.1943 r. do starosty z prośbą o przydzielenie przepustek nocnych wójtowi gminy, jego zastępcy i sekretarzowi. AIPN GK 639/52, k. 11; Spis wójtów …
  60. APKI 2141 Akta Gminy Radzanów, sygn. 471, k. 9.
  61. Protokół z przesłuchania w dniu 6 maja 1947 r. w charakterze świadka Piotra Grudnia przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Jurkiewicza. AIPN GK 179/113, k. 107.
  62. APKI 2141 Akta Gminy Radzanów, sygn. 471, k. 9.
  63. Protokół z przesłuchania w dniu 6 maja 1947 r. w charakterze świadka Aleksego Lisa przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Jurkiewicza. AIPN GK 179/113, k. 106.
  64. Protokół z przesłuchania w dniu 21 maja 1947 r. w charakterze świadka Antoniego Korczaka przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Hetnarskiego. AIPN GK 179/113, k. 121-122; Protokół z przesłuchania w dniu 14 maja 1947 r. w charakterze świadka Stanisława Durnasia przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Hetnarskiego. AIPN GK 179/113, k. 119-120.
  65. APKI 2141 Akta Gminy Radzanów, sygn. 471, k. 9; Protokół z przesłuchania w dniu 6 maja 1947 r. w charakterze świadka Jana Chimy przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Jurkiewicza. AIPN GK 179/113, k. 108-109.
  66. APKI 2141 Akta Gminy Radzanów, sygn. 471, k. 9.
  67. APKI 2141 Akta Gminy Radzanów, sygn. 471, k. 9.
  68. APKI 2141 Akta Gminy Radzanów, sygn. 471, k. 9.
  69. Protokół z przesłuchania w dniu 21 maja 1947 r. w charakterze świadka Stanisława Łuszcza przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju. AIPN GK 179/113, k. 127-128.
  70. Protokół spisany 10.6.1943 r. po napadzie rabunkowym na sołtysa wsi Łatanice, APKI 2123/643, k. 26.
  71. APKI 2141 Akta Gminy Radzanów, sygn. 471, k. 9.
  72. APKI 2141 Akta Gminy Radzanów, sygn. 471, k. 9; Protokół z przesłuchania w dniu 21 maja 1947 r. w charakterze świadka Stefana Borto (b. sołtysa wsi Piasek Wielki) przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego i p.o. notariusza Jana Hetnarskiego. AIPN GK 164/5281 t. 1, k. 1.
  73. Protokół z przesłuchania w dniu 24 maja 1947 r. w charakterze świadka Wojciecha Nowaka przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego i p.o. notariusza Jana Hetnarskiego. AIPN GK 164/5281 t. 1, k. 1.
  74. Protokół z przesłuchania w dniu 10 maja 1947 r. w charakterze świadka Antoniego Korczaka przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Hetnarskiego. AIPN GK 179/113, k. 125-126.
  75. Spis wójtów …
  76. Stopnica była osadą, stanowiącą od względem administracyjnym osobną gminę wiejską, jednakowoż z uprawnieniami gminy miejskiej.
  77. Protokół z przesłuchania w dniu 14 marca 1946 r. w charakterze świadka Jana Wojciechowskiego przez członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Stopnicy, Oddział Karny, sędziego grodzkiego mgr. A. Stanulę. AIPN GK 179/114, k. 129-130.
  78. Protokół z przesłuchania w dniu 14 marca 1946 r. w charakterze świadka Stanisława Szczepaniaka przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura przy Sądzie Grodzkim w Stopnicy, sędziego A. Stanulę. AIPN GK 179/114, k. 133-134.
  79. Zdjęcie pochodzi z książki: Bogumił Hetnarski, Ze Stopnicy do Itaki. Pamiętniki chemika. Krosno 2009, s. 25.
  80. SS-Untersturmführer Weiss z policji bezpieczeństwa w Busku zawiadomił starostę buskiego 21.10.1941 r. o aresztowaniu sołtysa wsi Borzykowa, Józefa Sasa, pod zarzutem posiadania broni i osadzeniu w więzieniu w Kielcach. Józef Sas został osadzony w obozie koncentracyjnym Auschwitz i tam zamordowano go 25.2.1942 r. AIPN GK 639/25, k. 23; “Informacja o Więźniach” Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. http://www.auschwitz.org/muzeum/informacja-o-wiezniach/.
  81. Protokoły z przesłuchań w kwietniu 1947 r. w charakterze świadków Franciszka Derwińskiego i Jana Panek przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Jurkiewicza. AIPN GK 179/113, k. 67, 101, 103 i 105.
  82. Protokół z przesłuchania w dniu 10 maja 1947 r. w charakterze świadka Andrzeja Janika przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Hetnarskiego. AIPN GK 179/113, k. 114-115.
  83. Protokoły z przesłuchań w dniu 12 maja 1947 r. w charakterze świadków Franciszka Ciacia i Jana Buckiego przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Hetnarskiego. AIPN GK 179/113, k. 116-119.
  84. Sprawozdanie z lustracji delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w gminie Szaniec, dnia 30.12.1942 r. AAN 125/752, k. 161; Protokół z przesłuchania w dniu 14 maja 1947 r. w charakterze świadka Stanisława Sarny przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Hetnarskiego. AIPN GK 179/113, k. 117-118.
  85. Protokół z przesłuchania w dniu 14 maja 1947 r. w charakterze świadka Bolesława Wójcika przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Hetnarskiego. AIPN GK 179/113, k. 120.
  86. Protokół z przesłuchania w dniu 7 maja 1947 r. w charakterze świadka Jana Stępnia przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura w Busku-Zdroju, sędziego Jana Jurkiewicza. AIPN GK 179/113, k. 112-113.
  87. Józef Lasia był przewodniczącym delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Busku w gminie Szaniec. Sprawozdanie z lustracji delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w gminie Szaniec, dnia 27.6.1942 r. AAN 125/752, k. 101.
  88. Lista burmistrzów …
  89. Protokół szkód po napadzie na urząd gminy w marcu 1943 r., sporządzony przez inspektora Związku Gmin, M. Michalskiego. AIPN GK 639/27, k. 6.
  90. Starosta buski otrzymał w sierpniu 1941 r. skargi od mieszkańców wsi Kuchary, że sołtys Józef Walasek nie rozdziela mydła kontyngentowego i zawyża jego cenę, niesprawiedliwie przydziela obowiązki świadczenia podwody, a wniosek do wójta o zdjęcie sołtysa z urzędu pozostał bez reakcji. Zażądał od wójta wyjaśnień. Jednocześnie zlecił żandarmerii przeprowadzenie śledztwa, ponieważ podejrzewał, że wójt i sołtys działają “ręka w rękę”. AIPN GK 639/27, k. 120.
  91. Protokół z przesłuchania w dniu 29 czerwca 1947 r. w charakterze świadka Jana Zioło przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura przy Sądzie Grodzkim w Stopnicy, sędziego A. Stanulę. AIPN GK 179/114, k. 118-119.
  92. Antoni Grzegorczyk był przewodniczącym delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Busku w gminie Szczytniki.  Sprawozdanie z lustracji delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w gminie Szczytniki, dnia 21.8.1942 r. AAN 125/752, k. 116.
  93. Ignacy Dziurda pracował przed wojną w starostwie powiatowym w Busku. Prowadził sprawy wojskowe. Był przed wojną przewodniczącym oddziału PCK w Busku. Został aresztowany w 1943 r. i osadzony w areszcie w Busku. Po przesłuchaniach i torturach, dzięki pomocy i staraniom wielu osób został zwolniony. Wkrótce jednak (sierpień 1943) został ponownie aresztowany i zamordowany. Według zeznań Eugeniusza Smordzewskiego, złożonych na posterunku Milicji Obywatelskiej 17.9.1948 r., Ignacy Dziurda został zastrzelony jesienią 1943 r. na cmentarzu żydowskim w Busku. AIPN GK 179/113, b.n.k.; Wspomnienia Bronisława Rzepeckiego. Kombatanckie Zeszyty Historyczne nr 10/2 (wydanie specjalne poświęcone Oleśnicy), Warszawa 1994, s. 80; AIPN GK 639/39, k. 100; Ignacy Dziurda uczestniczył w sporządzeniu raportu po napadzie na urząd gminy Szczytniki 13 czerwca 1942 r. AIPN GK 639/10, k. 307.
  94. Protokół z przesłuchania w dniu 29 czerwca 1947 r. w charakterze świadka Jana Zioło przez Członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu Ekspozytura przy Sądzie Grodzkim w Stopnicy, sędziego A. Stanulę. AIPN GK 179/114, k. 118-119.
  95. Fotografia pochodzi z akt AIPN GK 179/114.
  96. Lista burmistrzów …; Karol Zieliński prowadził gminę jeszcze przez kilka lat po wojnie, był aktywnym działaczem PSL, zmarł w 1980 r. w wieku 76 lat. Kurier Ziemi Szydłowskiej nr 2/2014 (LII), s. 12.
  97. Podczas napadu na kancelarię gminy Szydłów nocą 3.6.1943 r. sekretarz Stefan Gołba został zmuszony do wydania gotówki z kasy gminnej. APKi 2123/644, k. 13.
  98. Daniel Misterkiewicz (ur. 22.3.1900) był jednym z założycieli Ochotniczej Straży Pożarnej w Tuczępach w 1928 r.  W czasie okupacji był sołtysem w Tuczępach. Został aresztowany przez Niemców w lipcu 1944 r. w Tuczępach (p. przypis nr …), wywieziony do Buska, następnie do Kielc. Rodzina nie otrzymała żadnej wiadomości o jego losie. Z późniejszych ustaleń wynika, że został zamordowany w KL Auschwitz (numer więźniarski: 189768). Protokół – zeznania Katarzyny Misterkiewicz w śledztwie Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Radomiu (Ekspozytura w Stopnicy – przesłuchujący sędzia A. Stanula). AIPN GK 179/116, k. 99. Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau / Informacja o więźniach; Karolina Trzeskowska-Kubasik, Ofiary terroru i działań wojennych w latach 1939–1945 z terenu Kreishauptmannschaft Busko, Warszawa 2023.
  99. Spis wójtów …
  100. Spis wójtów …
  101. Spis wójtów …
  102. Spis wójtów …
  103. Wspomnienia Stanisława Knefel ps. “Orlik” [w:] Zeszyty Historyczne – Kombatanci Ziemi Świętokrzyskiej. Zeszyt 2 Wspomnienia Bataliony Chłopskie.  Kielce 2016, s. 42.
  104. Michał Michalski, inspektor Związku Gmin w piśmie z 10.2.1942 r. meldował staroście o zmianach kadrowych, zleconych przez tego ostatniego, w urzędzie gminy Zagość po uchybieniach służbowych. AIPN GK 639/26, k. 48.
  105. Spis wójtów …
  106. Gazeta Solecka – Kwartalnik Gminy Solec-Zdrój, nr 7/2010, s. 5.
  107. Miejscowość ta nazywana była w niektórych dokumentach i nazywana jest dziś jako :Zagaje Kikowskie” lub “Zagaj Kikowski”.
  108. Henryk Posiadło, urodz. 27.12.1908 r. w Włosnowicach, był przed wojną aktywnym członkiem organizacji „Wici”, a następnie Stronnictwa Ludowego. W czasie wojny zaangażował się działalność konspiracyjną. Był założycielem i pierwszym przewodniczącym trójki powiatowej Ruchu Oporu Chłopskiego (ROCH). Wysuwano go też na stanowisko delegata Rządu RP na uchodźstwie na powiat stopnicki. Przez dwa lata (1940-1942) był wójtem gminy Zborów. W listopadzie 1942 r. został aresztowany. Po śledztwie wywieziono go do Oświęcimia, stamtąd do Dachau, następnie do Neuengamme w okolicach Hamburga. Nie wrócił. Prawdopodobnie zginął podczas ewakuacji obozu. Poszukiwania po wojnie przez PCK były bezowocne. R. Szybowska, Listopadowo-grudniowe opowieści o Włosnowicach. Wspomnienia o ludziach i wsi p. Lucjana Bonara (ur. 1931), Gazeta Solecka – Kwartalnik Gminy Solec-Zdrój, nr 21, styczeń-kwiecień 2014, s. 12-13; Jarosław Banasik i Ryszard Góra, Gmina Stopnica, Krosno 2008, s.39.
  109. Jan Galus, gospodarujący na 9 ha w Zborowie, był aktywnym działaczem Stronnictwa Ludowego przed wojną. W jego ślady w działalności politycznej (“Wici”), a w czasie okupacji w walce zbrojnej w szeregach BCh poszedł syn Kazimierz Galus “Grudzień”. Leszek Marciniec, Więzi i korzenie, Tom 2, Busko-Zdrój 2001, s. 10-11.
  110. Spis wójtów …
  111. Przysiółki na podstawie: Władysław Odrobina, Chłopi gminy Złota w walce z niemieckim okupantem. Poznań 2006, s. 5.
  112. Lista burmistrzów …
  113. Spis wójtów …; Jan Chwalik był członkiem delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Złotej. Sprawozdanie z lustracji delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Złotej 23.1.1942 r. AAN 125/752, k. 82.