Aneks B do rozdziału Rolnictwo

Większe gospodarstwa rolne w powiecie buskim – rok 19421 

FolwarkWłaściciel
CelinyLiegenschaft
ChomentówekGutowski
ChroberzLiegenschaft
Chruścice Bielański
Dobrów Głuski
Gadawa Jelnicki Z.
Gnojno Łuniewski
Górki Hess
Góry Liegenschaft2
Grabki Duże Bronikowski
Grotniki Królikowski3
Hołudza Chrzanowski
Jastrzębiec Szydłowska J.
Jurków   Liegenschaft4
KijeLiegenschaft
Klempie Górne Jezierski
Kurozwęki LiegenschaftLiegenschaft
Kwasów Firma Udycz
Łagiewniki Liegenschaft
Łatanice Dobrzański
Łubnice Dulęba A.
Maleszowa Liegenschaft5
Michałów Liegenschaft6
Młodzawy Duże Tatomir Józef7
Nadole Staatsbad Busko (Państwowy Zakład Zdrojowy)
Nieciesławice Bronikowski
Niziny Liegenschaft
Potok Ostrowska M.
Rzegocin Liegenschaft
Sichów Liegenschaft
Skorocice Sulimierski
Słupia Liegenschaft
Smogorzów Liegenschaft 
Szaniec Firlej B.
Szaniec Liegenschaft
Szczeglin Liegenschaft
Szyszczyce Dymek St.
Topola Zarząd Majątku (Gutsverwaltung)
Tuczępy Jankowski St.
Węchadłów Maliszewski
Włosnowice Liegenschaft
Wolica Piskor8
Wójcza Popiel
Zagorzany Sikorski
Zborów Łaszkiewicz
Złota Wesołowski A.

Przypisy

  1. Lista (tylko nazwa miejscowości i wskazanie na właściciela) została sporządzona na podstawie “Wykazu jarych ziemiopłodów zakwalifikowanych na pniu 1942 r. Zboża, ziemniaki i inne rośliny”. Radom, grudzień 1942. Dalsze informacje pochodzą ze źródeł wymienionych każdorazowo w przypisach.
  2. Ostatnim właścicielem majątku w Górach był Józef Dembiński, wieloletni prezes wojewódzkiej organizacji Związku Ziemian w Kielcach. W październiku 1939 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu w Rzeszowie, gdzie przebywał z Wincentym Witosem. Został zwolniony wiosną 1940 r. Majątek Góry został przejęty na Liegenschaft w 1941 r., a właściciela z majątku usunięto. Ludwik Slaski i Bohdan Thugutt, Losy ziemian powiatu pińczowskiego w okresie okupacji 1939-1945 [w:] Janina Leskiewiczowa (red.), Ziemiaństwo polskie 1920-1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi. Warszawa 1988, s. 151.
  3. Stanisław Królikowski był dzierżawcą majątku w Grotnikach. Amtliches Fernsprechbuch für den Distrikt Radom (Urzędowa Książka Telefoniczna dla Dystryktu Radom – wydana przez Niemiecką pocztę Wschodu w 1942 r., według stanu z dnia 1 maja 1942 r.); ponadto o Królikowskim w: Leopold Wojnakowski, Z dala od Wykusu, Łódź-Kielce 1988, s. 260-261; Żydzi z Nowego Korczyna zmuszani byli do upokarzających prac na polach majątku Królikowskiego. Teresa Ginalska, Nowy Korczyn. Gmina u zbiegu Wisły i Nidy, Krosno 1999.
  4. Ostatnimi właścicielami majątku w Jurkowie byli pułkownik Mieczysław Poniński, ur. 1870, i Amelia z Jastrzębskich, Ponińska, stale zamieszkali w Krakowie. Poniński przyjechał w lipcu 1940 r. do swojej córki, zamieszkałej w pobliskich Żurawnikach. Został tam aresztowany i wywieziony do KL Sachsenhausen, następnie do Oranienburga i Dachau, skąd nadeszła wiadomość, że zmarł 20.11.1940 r. Jurkowem zarządzał od wielu lat Michał Skadłubowicz, były legionista. Na przedwiośniu 1944 r. Niemcy wraz z komendantem policji polskiej w Wiślicy, Stanisławem Kaczmarkiem, otoczyli dwór. Wywiązała się strzelanina z grupą przebywających tam żołnierzy AK. Zginęli partyzanci, a gospodarzy bestialsko zamordowano. Ludwik Slaski i Bohdan Thugutt, Losy ziemian …, s. 152-153; Wspomnienia Tadeusza Misiakiewicza “Wuja”, Kombatanckie Zeszyty Historyczne, nr 9, rok 3, Warszawa 1994, s.65.
  5. W Maleszowej, będącej centralą tzw. klucza, do którego należały ponadto Celiny, Łagiewniki, Pierzchnianka i Śladków Duży, urzędował Oberleiter. Był nim Ślązak Adolf Kusch (najdłużej), a po nim nieznani dziś z nazwiska Pomorzanin i następnie Niemiec przybyły z Rumunii. W opisie składu osobowego Urzędu Wyżywienia i Rolnictwa w starostwie buskim (stan: najprawdopodobniej 1942 r.), wśród pięciu podległych temu urzędowi oberleiterów wymieniono Ericha Crome w Maleszowej. Zbigniew Zakrzewski, Wspominam Poznań: fakty i refleksje (1912-1992).  Poznań 1986, s. 208; AIPN 639/82 b.n.k.; komisarycznym zarządcą majątku Pierzchnianka był Georg Wodecki. Amtliches Fernsprechbuch für den Distrikt Radom (Urzędowa Książka Telefoniczna dla Dystryktu Radom – wydana przez Niemiecką pocztę Wschodu w 1942 r., według stanu z dnia 1 maja 1942 r.).
  6. Ostatnim właścicielem majątku w Michałowie był Antoni Dembiński (brat Józefa z Gór), inżynier elektryk. Majątek Michałów został przejęty na Liegenschaft w 1941 r., a właściciela z majątku usunięto. Ludwik Slaski i Bohdan Thugutt, Losy ziemian …, s. 151.
  7. Józef Tatomir był dzierżawcą (do 1945) majątku Młodzawy z ordynacji Wielopolskich w Chrobrzu. Janina Leskiewiczowa (red.), Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, część 2. Warszawa 1994, s. 116.
  8. Majątek w Wolicy (163 ha) do 1939 r. był własnością generała Tadeusza Ludwika Piskora. Generał Piskor trafił w trakcie wojny obronnej 1939 r. do niewoli  niemieckiej. Po wojnie osiadł w Londynie i tam zmarł w 1951 r. Majątek został przejęty przez Niemców i był ich “własnością państwową”. Dzierżawiła go Ludwika Piskor. Od 1943 r. zarządcą majątku był Kazimierz Rostworowski (4.4.1874-4.12.1954). Niemcy w majątku Piskora założyli doświadczalne, pokazowe uprawy. Przedsięwzięcie to było sfinansowane przez Związek Gmin powiatu buskiego kwotą 100 tys. złotych. Podczas walk rosyjsko-niemieckich o przyczółek nad Wisłą w sierpniu 1944 r., rodzina Rostworowskich (6 osób) ukrywała się w podziemiach kościoła w Stopnicy. RGO Sprawozdania Pol.K.O. w Busku  – AAN 125/752, k. 243; Janina Leskiewiczowa (red.), Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, część 7. Warszawa 2004, s. 113; Henryk Smarzyński, …., s. 167.