Większe gospodarstwa rolne w powiecie buskim – rok 19421
Folwark | Właściciel |
Celiny | Liegenschaft |
Chomentówek | Gutowski |
Chroberz | Liegenschaft |
Chruścice | Bielański |
Dobrów | Głuski |
Gadawa | Jelnicki Z. |
Gnojno | Łuniewski |
Górki | Hess |
Góry | Liegenschaft2 |
Grabki Duże | Bronikowski |
Grotniki | Królikowski3 |
Hołudza | Chrzanowski |
Jastrzębiec | Szydłowska J. |
Jurków | Liegenschaft4 |
Kije | Liegenschaft |
Klempie Górne | Jezierski |
Kurozwęki Liegenschaft | Liegenschaft |
Kwasów | Firma Udycz |
Łagiewniki | Liegenschaft |
Łatanice | Dobrzański |
Łubnice | Dulęba A. |
Maleszowa | Liegenschaft5 |
Michałów | Liegenschaft6 |
Młodzawy Duże | Tatomir Józef7 |
Nadole | Staatsbad Busko (Państwowy Zakład Zdrojowy) |
Nieciesławice | Bronikowski |
Niziny | Liegenschaft |
Potok | Ostrowska M. |
Rzegocin | Liegenschaft |
Sichów | Liegenschaft |
Skorocice | Sulimierski |
Słupia | Liegenschaft |
Smogorzów | Liegenschaft |
Szaniec | Firlej B. |
Szaniec | Liegenschaft |
Szczeglin | Liegenschaft |
Szyszczyce | Dymek St. |
Topola | Zarząd Majątku (Gutsverwaltung) |
Tuczępy | Jankowski St. |
Węchadłów | Maliszewski |
Włosnowice | Liegenschaft |
Wolica | Piskor8 |
Wójcza | Popiel |
Zagorzany | Sikorski |
Zborów | Łaszkiewicz |
Złota | Wesołowski A. |
Przypisy
- Lista (tylko nazwa miejscowości i wskazanie na właściciela) została sporządzona na podstawie “Wykazu jarych ziemiopłodów zakwalifikowanych na pniu 1942 r. Zboża, ziemniaki i inne rośliny”. Radom, grudzień 1942. Dalsze informacje pochodzą ze źródeł wymienionych każdorazowo w przypisach.
- Ostatnim właścicielem majątku w Górach był Józef Dembiński, wieloletni prezes wojewódzkiej organizacji Związku Ziemian w Kielcach. W październiku 1939 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu w Rzeszowie, gdzie przebywał z Wincentym Witosem. Został zwolniony wiosną 1940 r. Majątek Góry został przejęty na Liegenschaft w 1941 r., a właściciela z majątku usunięto. Ludwik Slaski i Bohdan Thugutt, Losy ziemian powiatu pińczowskiego w okresie okupacji 1939-1945 [w:] Janina Leskiewiczowa (red.), Ziemiaństwo polskie 1920-1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi. Warszawa 1988, s. 151.
- Stanisław Królikowski był dzierżawcą majątku w Grotnikach. Amtliches Fernsprechbuch für den Distrikt Radom (Urzędowa Książka Telefoniczna dla Dystryktu Radom – wydana przez Niemiecką pocztę Wschodu w 1942 r., według stanu z dnia 1 maja 1942 r.); ponadto o Królikowskim w: Leopold Wojnakowski, Z dala od Wykusu, Łódź-Kielce 1988, s. 260-261; Żydzi z Nowego Korczyna zmuszani byli do upokarzających prac na polach majątku Królikowskiego. Teresa Ginalska, Nowy Korczyn. Gmina u zbiegu Wisły i Nidy, Krosno 1999.
- Ostatnimi właścicielami majątku w Jurkowie byli pułkownik Mieczysław Poniński, ur. 1870, i Amelia z Jastrzębskich, Ponińska, stale zamieszkali w Krakowie. Poniński przyjechał w lipcu 1940 r. do swojej córki, zamieszkałej w pobliskich Żurawnikach. Został tam aresztowany i wywieziony do KL Sachsenhausen, następnie do Oranienburga i Dachau, skąd nadeszła wiadomość, że zmarł 20.11.1940 r. Jurkowem zarządzał od wielu lat Michał Skadłubowicz, były legionista. Na przedwiośniu 1944 r. Niemcy wraz z komendantem policji polskiej w Wiślicy, Stanisławem Kaczmarkiem, otoczyli dwór. Wywiązała się strzelanina z grupą przebywających tam żołnierzy AK. Zginęli partyzanci, a gospodarzy bestialsko zamordowano. Ludwik Slaski i Bohdan Thugutt, Losy ziemian …, s. 152-153; Wspomnienia Tadeusza Misiakiewicza “Wuja”, Kombatanckie Zeszyty Historyczne, nr 9, rok 3, Warszawa 1994, s.65.
- W Maleszowej, będącej centralą tzw. klucza, do którego należały ponadto Celiny, Łagiewniki, Pierzchnianka i Śladków Duży, urzędował Oberleiter. Był nim Ślązak Adolf Kusch (najdłużej), a po nim nieznani dziś z nazwiska Pomorzanin i następnie Niemiec przybyły z Rumunii. W opisie składu osobowego Urzędu Wyżywienia i Rolnictwa w starostwie buskim (stan: najprawdopodobniej 1942 r.), wśród pięciu podległych temu urzędowi oberleiterów wymieniono Ericha Crome w Maleszowej. Zbigniew Zakrzewski, Wspominam Poznań: fakty i refleksje (1912-1992). Poznań 1986, s. 208; AIPN 639/82 b.n.k.; komisarycznym zarządcą majątku Pierzchnianka był Georg Wodecki. Amtliches Fernsprechbuch für den Distrikt Radom (Urzędowa Książka Telefoniczna dla Dystryktu Radom – wydana przez Niemiecką pocztę Wschodu w 1942 r., według stanu z dnia 1 maja 1942 r.).
- Ostatnim właścicielem majątku w Michałowie był Antoni Dembiński (brat Józefa z Gór), inżynier elektryk. Majątek Michałów został przejęty na Liegenschaft w 1941 r., a właściciela z majątku usunięto. Ludwik Slaski i Bohdan Thugutt, Losy ziemian …, s. 151.
- Józef Tatomir był dzierżawcą (do 1945) majątku Młodzawy z ordynacji Wielopolskich w Chrobrzu. Janina Leskiewiczowa (red.), Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, część 2. Warszawa 1994, s. 116.
- Majątek w Wolicy (163 ha) do 1939 r. był własnością generała Tadeusza Ludwika Piskora. Generał Piskor trafił w trakcie wojny obronnej 1939 r. do niewoli niemieckiej. Po wojnie osiadł w Londynie i tam zmarł w 1951 r. Majątek został przejęty przez Niemców i był ich “własnością państwową”. Dzierżawiła go Ludwika Piskor. Od 1943 r. zarządcą majątku był Kazimierz Rostworowski (4.4.1874-4.12.1954). Niemcy w majątku Piskora założyli doświadczalne, pokazowe uprawy. Przedsięwzięcie to było sfinansowane przez Związek Gmin powiatu buskiego kwotą 100 tys. złotych. Podczas walk rosyjsko-niemieckich o przyczółek nad Wisłą w sierpniu 1944 r., rodzina Rostworowskich (6 osób) ukrywała się w podziemiach kościoła w Stopnicy. RGO Sprawozdania Pol.K.O. w Busku – AAN 125/752, k. 243; Janina Leskiewiczowa (red.), Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, część 7. Warszawa 2004, s. 113; Henryk Smarzyński, …., s. 167.